Katowice na warsztacie

Władze Katowic decydują o rozpoczęciu bezprecedensowej w skali kraju transformacji centrum miasta. Kilkudziesięciohektarowy obszar zmieni swój charakter i stanie się prawdziwym, tętniącym życiem centrum nie tylko Katowic, ale prawie dwumilionowej metropolii górnośląskiej. Projekt zakłada m.in. przebudowę placu centralnego, budowę nowych siedzib Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Muzeum Śląskiego oraz powstanie Międzynarodowego Centrum Kongresowego.

Przebudowa tak znaczącego kwartału miasta wymaga opracowania szeregu czasochłonnych projektów, analiz i planów. Brak widocznych oznak rozpoczęcia procesu zmiany w postaci robót budowlanych budzi zniecierpliwienie opinii publicznej. Dziennikarze mediów regionalnych dysponują dużą wiedzą z zakresu architektury i urbanistyki, część z nich to z wykształcenia architekci. Częstymi recenzentami procesu przebudowy są lokalni liderzy środowiska architektów i urbanistów.

Pozornie proces dyskusji o rozwiązaniach urbanistycznych i architektonicznych sprowadza się do prezentacji wizualizacji alternatywnych projektów. Jednak aby w pełni odpowiedzialnie poprosić mieszkańców o podjęcie decyzji, niezwykle istotne jest ukazanie także kontekstu towarzyszącego poszczególnym propozycjom np. niezbędne nakłady finansowe czy koszty społeczne. Idea konsultacji społecznych zakładała szczegółowe informowanie mieszkańców o zamierzeniach władz, wymianę opinii oraz możliwie najszersze uwzględnienie sformułowanych rekomendacji.

Strategia Imago PR polegała na możliwie dużym uproszczeniu złożonej problematyki poruszanej podczas konsultacji oraz doborze narzędzi i technik umożliwiających aktywny udział w konsultacjach mieszkańcom bez względu na poziom wykształcenia i posiadaną wiedzę.

Pierwszym etapem konsultacji były zorganizowane w październiku 2008 roku „Katowice na warsztacie”, trzydniowe warsztaty urbanistyczne. W ich trakcie mieszkańcy dyskutowali ze specjalistami o ogólnych rozwiązaniach urbanistycznych, najważniejszych funkcjach, które powinny pełnić poszczególne miejsca. Prawie pół tysiąca uczestników w ciągu trzech dni zdecydowało m.in. o roli głównej miejskiej arterii – alei Korfantego, wypełnieniu centrum zielenią i lokalizacji nowych budynków.

Bezpośrednio do udziału w spotkaniu zostali zaproszeni wszyscy mieszkańcy ścisłego centrum, a za pośrednictwem prasy i telewizji pozostali mieszkańcy aglomeracji. Aby podkreślić stricte roboczy charakter konsultacji dziennikarze otrzymali materiały prasowe w skrzynkach na narzędzia.

Pod koniec każdego dnia konsultacji, dziennikarze i zainteresowani mieszkańcy otrzymywali podsumowania wyników pracy w formie newslettera, informacji prasowej oraz materiału wideo, który został umieszczony w serwisie YouTube. Kilkanaście dni po spotkaniu jego uczestniczy otrzymali specjalne wydanie gazety „Katowice na warsztacie”, które zawierało sprawozdanie z konsultacji oraz najważniejsze uzyskane efekty.

W następnym etapie miały rozpocząć się prace projektowe definiujące konkretną formę architektoniczną przyszłego centrum. Mieszkańcy Katowic i aglomeracji zostali poproszeni o nadsyłanie zdjęć z miejsc, w których czuli się dobrze. Fotografie miały bezpośrednio wskazywać sposoby zagospodarowania placów i skwerów, kształty ławek, koszy na śmieci czy latarń. W konkursie udział wzięło 2,5 tys. osób. Wyróżnione zdjęcia wystawiono w centrum Katowic, a zwycięzcy konkursu w nagrodę wyjechali na weekend do Berlina, miasta, które kilka lat temu przeszło podobną przemianę do Katowic.

Przekazane przez mieszkańców zdjęcia stały się bezpośrednią inspiracją do przygotowania trzech koncepcji przebudowy. W lutym 2010 roku o wybór jednej z nich poproszono mieszkańców. Każdy z mieszkańców mógł wyrazić swoją opinię za pomocą jednego z trzech kanałów– indywidualnej rozmowy z konsultantem przeprowadzonej w domu, spotkań w miejskim Centrum Informacji Turystycznej oraz wypełnienia ankiety na specjalnej do tego stworzonej stronie internetowej.

We wszystkich fazach konsultacji bezpośrednio wzięło udział ponad 5 tys. osób, co spowodowało, że przebudowa centrum jest jedną z najbardziej „uspołecznionych” inwestycji w Polsce. 90 proc. wytycznych zostało uwzględnionych w ostatecznym projekcie przebudowy.

Po każdym z etapów dyskusji z mieszkańcami projektanci otrzymywali szereg konkretnych wytycznych, które powinni uwzględniać w swoich pracach. Aż 90 proc. tych wytycznych zostało uwzględnionych w ostatecznym projekcie przebudowy.

Dostępne dane statystyczne wskazują, że mieszkańcy Katowic w znakomitej większości akceptują zaproponowany przez lokalne władze projekt. W ostatniej fazie konsultacji (wybór jednej z trzech koncepcji) aż 98 proc. mieszkańców wskazało jeden z przedstawionych projektów za właściwy.

O efektach konsultacji mogą także świadczyć badania, które zostały przeprowadzone wśród mieszkańców ścisłego centrum. W trakcie badań zrealizowanych w sierpniu 2010 roku, których celem było przygotowanie działań komunikujących rozpoczęcie robót budowlanych 90 proc. badanych wskazało, że ma świadomość przygotowywanej przebudowy.

Razem z Imago PR w przygotowanie i realizację największych w kraju warsztatów urbanistycznych zaangażowany był Instytut Współczesnego Miasta, katowicki think-tank zajmujący się m.in. planowaniem rozwoju przestrzennego miast. Realizację działań promocyjnych wspierała agencja reklamowa Media Partner.